Rak grlića materice

I bol u leđima može da bude signal raka

Genesis stručnjak prof.dr Srđan Đurđević otkriva najčešće simptome ove bolesti i šta je ključ prevencije

Rak grlića materice je na globalnom nivou četvrti po učestalosti rak kod žena, pri čemu se oko 90 % smrtnih slučajeva uzrokovanih od ove bolesti događa u ekonomski loše i srednje razvijenim zemljama. I pored dokazanih mera prevencije, rak grlića materice je i dalje jedan od vodećih uzroka obolevanja i umiranja u ženskoj populaciji u Srbiji koja je gledano prema ovim parametrima na 5 mestu u Evropi.

Sve o raku grlića materice saznajte u autorskom tekstu našeg čuvenog stručnjaka za ovu bolest prof. dr Srđana Đurđević.

Humani papiloma virus (HPV) je najčešće prenosiva polna infekcija koja može zahvatiti kožu, genitalnu sistem organa i grlo. Skoro svi seksualno aktivni ljudi će biti zaraženi u nekom trenutku svog života, obično bez simptoma. U većini slučajeva imuni sistem uklanja HPV virus iz tela. Dugotrajna infekcija HPV-om visokog rizika može izazvati razvoj abnormalnih ćelija, koje dalje postaju rak. HPV infekcija grlića materice koja dugo traje ako se ne leči, uzrokuje 95% karcinoma grlića materice.

Uobičajeno je potrebno 15-20 godina da abnormalne ćelije postanu rak, ali kod žena sa oslabljenim imunim sistemom ovaj proces može biti brži i trajati 5-10 godina. Faktori rizika za progresiju kancera uključuju stepen onkogenosti HPV tipova, imuni status, prisustvo drugih polno prenosivih infekcija, broj porođaja, uzrast u prvoj trudnoći, upotrebu hormonskih kontraceptiva i pušenje.
Obavezan skring mladih devojaka do 30 godina.

Kao prioritet, vakcine protiv HPV-a treba da budu date svim devojčicama između 9 i 14 godina, pre nego što postanu seksualno aktivne. Vakcina se može primeniti kao 1 ili 2 doze. Od 2023. godine u svetu je dostupno 6 vakcina protiv HPV-a a u Srbiji i najsavremenija 9.valentna HPV vakcina. Sve vakcine štite od visokorizičnih HPV tipova 16 i 18, koji izazivaju većinu karcinoma grlića materice.

” Skrining ” pregled žena sa 30 godina može otkriti bolest grlića materice, koja kada se leči takođe sprečava rak grlića materice. Žene treba da se pregledaju na rak grlića materice svakih 5-10 godina počevši od 30. godine. Prekancerozne promene koje prethode raku grlića materice retko izazivaju simptome, zbog čega je važan redovni pregled čak i ako ste vakcinisani protiv HPV-a. Nakon pozitivnog citološkog Papanikolau ili HPV testa , spec.ginekolog može potražiti promene na grliću materice koje se mogu razviti u rak ako se ne leče. Lečenje ovih prekanceroznih promena je jednostavna procedura i sprečava nastanak raka.

Prepoznavanje simptoma i ginekološki pregled predstavljaju ključni korak.

Kada je reč o ranom otkrivanju raka grlića materice u Vojvodini i Srbiji, izdvajaju se 2 velike grupe žena. Prvu grupu čine mlađe žene u generativnom periodu sa navikom javljanja na redovne ginekološke preglede. Kod njih se eventualno prisutna bolest otkriva na vreme u ranoj ili prekanceroznoj fazi i uspešno leči.

Većina ovih žena smatra da svake godine treba uraditi citološki Papanikolau bris međutim ukoliko ona ima uredan klinički i kolposkopski nalaz na grliću materice i uredan nalaz Papanikolau testa na prethodnom pregledu (NILM, PA II grupa), dovoljna je kontrola citološkog brisa 1 x na svake 3 godine. Drugu grupu čine žene koje uopšte ili veoma retko idu na ginekološke preglede a među njima se izdvajaju one koje će se javiti ako primate simptome i one koje će simptome raka grlića materice u potpunosti zanemariti.

Žene bi trebalo da se hitno jave ginekologu ako primete: neobično krvarenje između menstruacija, posle menopauze ili posle seksualnog odnosa, pojačan ili smrdljiv vaginalni iscedak, ako imaju stalnu bol u leđima, nogama ili karlici, gubitak na težini, umor i gubitak apetita, vaginalnu nelagodnost ili oticanje nogu.

Postupci u lečenju prekanceroznih promena uključuju kolposkopiju ili vizuelni pregled grlića materice pod uveličanjem da bi se locirala i procenila promena posle čega sledi:

• termička ablacija, koja uključuje upotrebu zagrejane sonde za sagorevanje ćelija,
• krioterapija, koja uključuje upotrebu hladne sonde za zamrzavanje ćelija,
• LEETZ Loop (veliko elektro-isecanje transformacione zone), koja uključuje uklanjanje abnormalnih tkiva pomoću elektroomčice,
• klasična ili elektrokonizacija koja podrazumeva upotrebu noža ili posebno konstruisanih elektroomčica za uklanjanje klinastog tkiva grliža materice u obliku konusa.

Dijagnostika i lečenje u bolnici „Genesis“

Postoje svi savremeni i neophodni uslovi za ranu dijagnostiku i lečenje pacijentkinja kako sa prekanceroznim promenama tako i u početnom stadijumu raka grlića materice. Ovaj pregled obuhvata kolposkopski pregled pod uveličanjem grlića materice sa kontrolom citološkog Papanikolau brisa i dopunskim analizama ako se postavi sumnja na postojanje prekanceroznih promena : kontrolu brisa na HPV – humane papilloma viruse , bakterije, miko/ureaplazme kao i ciljano uzimanje isečka ili ”kiretman” kanla grlića materice koji se šalju na patohistološki pregled.

Treba istaći da dijagnostika nije uvek jedostavna i da ona predstavlja ”mozaik” ili ”spektar analiza” koje uključuju : kolposkopski i citološki Papanikolau pregled, test na HPV viruse i patohistološki nalaz. Neki puta su zaista svi navedeni rezultati pozitivni i dijagnoza je laka ali neretko bude pozitivan samo 1 dijagnostički test.

Nije retka situacija da ginekolog ima evidentan pozitivan kolposkopski nalaz a da su pritom Papanikolau test i HPV bris negativni ili obrnuto . Treba napomenuti da se u tim slučajevima definitivna dijagnoza postavlja na osnovu patohistološkog pregleda uzoraka tkiva grlića materice. Pouzdanost citološkog Papanikolau brisa kao samostalnog testa iznosi oko 78 % a u zajednici sa kolposkopskim pregledom blizu 98 %.

U specijalnoj ginekološkoj bolnici ”Genezis” u Novom Sadu lečenje prekanceroznih promena koje su lokalizovane površno na grliću materice vrši se ambulantno . Ovo lečenje uključuje primenu ”LEETZ Loop” metode odnosno uklanjanja promene elektroomčicom u kratkotrajnoj anesteziji i boravak u bolnici do 2 sata.

Rezultate našeg lečenja ovom metodom koje je obuhvatilo 150 pacijentkinja u periodu od 2010-2021 godine objavili smo u stručnom medicinskom časopisu ”MEDICINSKI PREGLED” 2021 godine. Ukoliko se radi o promenama lokalizovanim dublje u kanalu grlića materice koje se ne uočavaju kolposkopski a uzrokuju pozitivan HPV bris i Papanikolau test, primenjue se klasična ili elektrokonizacija grlića materice sa boravkom u bolnici od 48 h.

Ukoliko su prekancerozne promene uklonjene u celosti što obavezno treba da potvrdi patohistološki nalaz, pacijentkinjama se preporučuje dopunska primena 9.valentne HPV vakcine koja pruža zaštitu od povratka bolesti u oko 40 % i lokalna primena Papilocare vaginalnog gela u trajanju od 3 meseca.

Od pomoći su i proizvodi kompanije ”Forever Living” na bazi aloje koji stimulišu jačanje imunog sistema (Aloja vera gel, Immublend tablete) u periodu 3 – 4 meseca. Kontrola kolposkopije, citološkog Papanikolau testa i brisa na HPV vrši se 8-9 meseci nakon intervencije i ukoliko su nalazi uredni pacijentkinja se smatra izlečenom sa predlogom za dalje redovne ginekološke kontrole.

Ako se bolest pak dokaže u početnoj fazi raka u prvom stadijumu bolesti ( FIGO stadijum I A-B ) primenjuje se klasično hirurško lečenje rezom sa uklanjanjem materice, bočnog tkiva oko grlića materice ili parametrijuma i reginalnih limfnih čvorova u maloj karlici u skladu sa aktuelnom Querleu-Morrow metodom radikalnog hirurškog lečenja.

Nakon ovakve operacije sve pacijentkinje se upućuju na dopunski pregled u državni zdravstveni sektor, konkretno na ginekološko-onkološki Konzilijum radi odluke oko evtl. dopunskog lečenja.